De waterkwaliteit is in grote delen van het land de afgelopen jaren duidelijk verbeterd. Maar de verbetering stagneert. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) becijferde begin 2016 in haar rapport ‘Waterkwaliteit nu en in de toekomst’ dat de geplande verbeteringsmaatregelen (in de periode 2016-2021) zeer waarschijnlijk niet leiden tot het bereiken van de gewenste toestand in 2027. Dit is de uiterste datum waarop EU-lidstaten moeten voldoen aan de KRW-doelen. Dit geldt zowel voor de samenstelling van waterflora en -fauna, als voor de concentraties aan chemische stoffen. Het PBL geeft in dit rapport aan dat een slimme combinatie van maatregelen nodig is om de doelen alsnog te halen.

De boodschap van PBL werd gehoord en kreeg in november 2016 een bestuurlijk vervolg. Tijdens de Delta-aanpak conferentie ondertekenden vertegenwoordigers van Rijk, provincies, gemeenten, waterschappen, drinkwaterbedrijven, kennisinstituten, maatschappelijke organisaties, de industrie en de landbouw de intentieverklaring Delta-aanpak Waterkwaliteit en Zoetwater’ (DAWZ). De Delta-aanpak bestaat uit een groot aantal acties die moeten leiden tot chemisch schoon en ecologisch gezond water. De ondertekenaars gaan daar de komende jaren gezamenlijk aan werken. Centraal staat de aanpak van nutriënten, gewasbeschermingsmiddelen en medicijnresten. Er zijn daarnaast acties die op andere thema’s betrekking hebben zoals bescherming van drinkwaterbronnen, inzicht in brakwatersystemen en inzicht in de beïnvloeding van het gedrag van de belanghebbenden in de waterketen.

Een belangrijk onderdeel van de Delta-aanpak is het verstevigen van de kennisbasis. Kortom: welke kennis hebben waterkwaliteitsbeheerders en belanghebbenden (zoals de landbouw) nodig om de ambities van de Delta aanpak daadwerkelijk te realiseren?  Het gaat hierbij zowel om nieuw te ontwikkelen kennis, het ontsluiten van kennis als om het bundelen en toepasbaar maken van bestaande kennis en deze in de praktijk toe te passen. Dit is in het kort de Kennisimpuls Waterkwaliteit, kortweg KIWK.

De Kennisimpuls Waterkwaliteit geeft alleen antwoorden waar vanuit de praktijk vraag naar is. Dat is het uitgangspunt. De kennisvragen zijn ‘opgehaald’ tijdens vraagarticulatiesessies met deelnemers van alle betrokken partijen. Daaruit zijn tien belangrijke vraagstukken gedefinieerd waaraan projecten zijn opgehangen. Alle projecten worden begeleid door een gebruikerscommissie met vertegenwoordigers van waterbeheer en belanghebbende partijen. Ze zorgen ervoor dat de ‘juiste’ vragen worden beantwoord, en dat de projecten binnen de gestelde tijd en het gestelde budget worden uitgevoerd. Maar ook dat de ontwikkelde kennis praktisch toepasbaar is, breed verspreid wordt en daadwerkelijk wordt gebruikt.

Hoe ziet de organisatie van de Kennisimpuls eruit?

De strategiegroep KIWK is eindverantwoordelijk voor de voortgang van het kennisprogramma KIWK en informeert zo nodig de bestuurlijke Brede tafel Delta-Aanpak. De offertes per project, de voortgang en eventuele afwijkingen worden voorgelegd en vastgesteld door de strategiegroep. Dit is conform de vereiste uit de subsidietoekenning. De strategiegroep KIWK bestaat uit de volgende leden: zie onder.

De werkgroep KIWK is verantwoordelijk voor de dagelijkse uitvoering van Programma KIWK en adviseert de strategiegroep hierover. De werkgroep KIWK bestaat uit de volgende leden: zie onder.

Ieder KIWK-project kent een projectgroep, bestaande uit een team van onderzoekers van de kennisinstellingen o.l.v. een projectleider, plus een gebruikerscommissie met kennisgebruikers. De projectleider is verantwoordelijk voor de uitvoering van de inhoud en proces van het projectplan. Hij is tevens het aanspreekpunt voor de werkgroep en de programmasecretaris. De leden van alle projectgroepen (onderzoekers én BC-leden) vindt u op kiwk.nl, onder thema’s.

De gebruikerscommissie van ieder project heeft een belangrijke rol in het formuleren van de (aanvullende) vragen, het beoordelen van de (jaar)offerte, het bewaken van de voortgang, bewaken van de praktische relevantie van de projectresultaten  en het accorderen van de producten. Daarnaast fungeren de leden van de gebruikerscommissie als ambassadeur richting hun eigen achterban. De gebruikerscommissie adviseert over deze punten aan de werkgroep. De gebruikerscommissie bestaat uit vertegenwoordigers de belangrijkste financiers en andere stakeholders die relevant zijn voor het project. De commissie wordt voorgezeten door een vertegenwoordiger van de kennisgebruikers en komt 2 tot 4 keer per jaar bij elkaar. Bij de uitvoering van de projecten worden adviesbureaus en andere kennispartners betrokken om de huidige kennis zo goed mogelijk te bundelen en toe te passen in de praktijk. Voor meer informatie zie www.kiwk.nl

De programmasecretaris bereidt de werkgroep en de strategiegroep KIWK (samen met de secretaris van de strategiegroep) voor. De programmasecretaris is opdrachtverlener namens de financiers en is verantwoordelijk voor de bewaking van de financiële administratie en het afleggen van verantwoording aan het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Het programmasecretariaat vormt een onafhankelijke vertegenwoordiging van alle partijen die bij de KIWK betrokken zijn. De programmasecretaris is aanspreekpunt in de werkgroep voor de voorzitter van de gebruikerscommissie. Programmasecretaris is Rob Ruijtenberg.

Aan alle afzonderlijke projecten van de Kennisimpuls zijn communicatieadviseurs verbonden, die meehelpen om de opgeleverde (tussen)resultaten vanuit hun projecten onder de aandacht te brengen van de potentiële gebruikers. Samen met enkele communicatie-adviseurs van de opdrachtgevers maken zij tevens onderdeel uit van de communicatiewerkgroep van de Kennisimpuls, die er zorg voor draagt dat de resultaten vanuit de Kennisimpuls breed onder de aandacht worden gebracht van alle belanghebbenden en belangstellenden. De communicatiewerkgroep KIWK bestaat uit de volgende leden: zie onder.

Leden strategiegroep KIWK: Mattie Busch (Ministerie Infrastructuur en Waterstaat/ voorzitter), Joost Buntsma (STOWA) Gerard Blom (Deltares), Marjolijn Boot (IPO), Arjan Budding (WEnR), Mariëlle van der Zouwen (KWR), Katja Portegies (RWS), Annette Ottolini (Evides/drinkwater/BTO), Annemieke Hendriks (Unie van Waterschappen), René van der Ent (RIVM), Marcel van den Berg (RWS/secretaris).

Leden werkgroep KIWK: Joost Buntsma (STOWA, voorzitter), Christa Groshart (Ministerie Infrastructuur en Waterstaat), Bas van der Wal (STOWA), Carlo Rutjes (Aa en Maas), Merijn de Jong (IPO), Jan Peter van der Hoek (Drinkwaterbedrijven/BTO), Michael Bentvelsen (Unie van Waterschappen), Marcel van den Berg (RWS), Frank van Gaalen (PBL), Hilde Passier (Deltares), Joep van den Broeke (KWR), Peter Schipper (WEnR), Jappe Beekman (RIVM), Rob Ruijtenberg (Programmasecretaris).

Leden communicatiegroep KIWK: Christie Stuut (KWR, projectleider), Koen Croese (RIVM), Astrid van Bragt (Deltares), José Donders (WUR), Pascale de Leijer  (IPO), Siebren de Noord (RWS), Meije Gildemacher IPO, Thijs Nouwens (MinIenW), Bert-Jan van Weeren (STOWA)

Leden projectgroepen KIWK: zie onder thema's

De Kennisimpuls Waterkwaliteit loopt tot eind 2021.

De kennisimpuls wordt gefinancierd door het ministerie van I&W (5 miljoen), IPO (1 miljoen), de drinkwaterbedrijven (1 miljoen), STOWA (2 miljoen) en de gezamenlijke waterschappen (2 miljoen). Er wordt nog gewerkt aan aanvullende financiering door de waterschappen voor een bedrag van 4 miljoen. Daarmee komt het totale budget naar verwachting uit op 13 miljoen euro gedurende de looptijd van het programma (4 jaar).

De kennisimpuls wordt uitgevoerd door KWR Water Research Institute, Deltares, Wageningen Environmental Research en RIVM.